Van Wikipedia

Zuidwolde (Drents: Zuudwolde) is het grootste dorp en de voornaamste kern in de gemeente De Wolden in het zuidwesten van de provincie Drenthe in Nederland. Het dorp telt 6.700 inwoners. Onder het dorp Zuidwolde vallen ook de volgende buurtschappen: Bazuin, Drogt, Lubbinge, Lunssloten, Middelveen, Schottershuizen, Steenbergen en De Stuw. Onder Zuidwolde viel vanouds ook de buurtschap Nijstad, maar deze is bij de herindelingen van 1998 middels een grenscorrectie onder de gemeente en stad Hoogeveen komen te vallen.

Geschiedenis

Al voor onze jaartelling woonden er mensen in de omgeving van het huidige Zuidwolde. Zo zijn er, op en rond de Ekelenberg ten zuidoosten van Zuidwolde, sporen van bewoning uit deze periode gevonden. Waarschijnlijk leefde men toen op een smalle heuvelrug tussen Ten Arlo en de Reest. Deze heuvelrug vormde mogelijk een uitvalsweg tussen het Drents Plateau en het gebied rondom Ommen. Aan weerszijden van deze hogere zandgronden lagen uitgestrekte veenmoerassen. Het is op deze zandgronden dat in de vroege Middeleeuwen het esdorp Suthwalda ontstond. In 1275 wordt het dorp Suthwalda voor het eerst genoemd. Op zandkoppen in het omliggende veenmoerasgebied ontstonden vele kleine esgehuchten en esdorpen, zoals Drogt, Nolde, Ten Arlo, Linde, Lubbinge en Steenbergen.

Met name in Ten Arlo, tegenwoordig een beschermd dorpsgezicht, is het karakter van een Drents esgehucht goed bewaard gebleven. De meeste namen van de vele buurtschappen in de omgeving van Zuidwolde zijn afgeleid van de lokale omstandigheden.

Vuile Riete komt van ‘voele riete’, dichtgegroeide beek, en Pieperij is een verbastering van ‘piepe in de riete’ wat zoveel betekent als een duiker in een stroompje. Zuidwolde was voor deze buurtschappen het hoofddorp.

De omgeving van Zuidwolde veranderde ingrijpend door de grootschalige hoogveenontginningen die vanaf de 17e eeuw plaatsvonden op initiatief van de familie Van Echten. Hierdoor ontstonden vele nieuwe buurtschappen. Het grootste deel van het veen is echter pas na 1850 ontgonnen.

Het dorp is sindsdien aanzienlijk uitgebreid. Er was sprake van een voor een esdorp opvallend langgerekt bebouwingslint aan weerszijden van de Hoofdstraat. Dit langgerekte patroon werd in de vooroorlogse periode versterkt door een verdere uitbreiding in de richting van de buurtschappen Steenbergen en Schottershuizen. Na de oorlog vonden uitbreidingen vooral aan de oost- en westzijde van het dorp plaats, waarbij de langgerekte dorpsstructuur vrijwel geheel verloren is gegaan.

Tot 1 januari 1998 behoorde Zuidwolde tot de (destijds zelfstandige) gemeente Zuidwolde. Ook de dorpjes Fort en Veeningen maakten oorspronkelijk deel uit van deze gemeente. Op 1 januari 1998 is de gemeente Zuidwolde opgegaan in de gemeente De Wolden, samen met de gemeenten Ruinerwold, de Wijk en het grootste deel van Ruinen.

Bezienswaardigheden

Hervormde Kerk aan de Hoofdstraat 98. De kerk dateert uit 1823, de twee klokken uit 1502.

Gemeentehuis Gemeente De Wolden aan de Raadhuisstraat 2.

Monumenten

De plaats Zuidwolde telt 13 inschrijvingen in het rijksmonumentenregister. Zie de Lijst van rijksmonumenten in Zuidwolde (Drenthe) voor een overzicht.

Evenementen

• Nacht van Zuidwolde: Jaarlijks terugkerend evenement waarbij ’s nachts live muziek op verschillende locaties binnen Zuidwolde wordt gespeeld.
• Bikkelloop: Jaarlijks terugkerend hardloopevenement.
• Volksfeest Zuidwolde Jaarlijks terugkerend dorpsevenement waarbij het de hele week evenementen te doen zijn in het dorp.
• Kar ga Door: Jaarlijks terugkerend dorpsevenement met optochten van oude tractoren, handkarren, auto’s, kinderwagens en fietsen. Daarnaast optocht van paard en wagen, braderie en vele oude ambachten. Evenement met 20.000 bezoekers in 2017.
• CSI** Zuidwolde / CH De Wolden: Jaarlijks 2 weken durend Internationaal paarden springconcours. Met onder andere 4 ranking rubrieken meetellend voor de Longines World Ranking.

Museum

Zuidwolde heeft een cultuurhistorisch streek- en handkarrenmuseum De Wemme. Het museum brengt de historie van het platteland van Zuid-West Drenthe in beeld met een jaarlijks wisselende tentoonstelling. Naast het museum bevindt zich edeltingieterij Tin-Art.